W dniach 1 października do 30 listopada 2020 r. Biblioteka Publiczna w Zielonkach we współpracy z placówkami oświatowymi z terenu gminy Zielonki realizowała projekt historyczny „Dzieci Kapitana Nemo”, przybliżający młodzieży sylwetki wybitnych i nie tak powszechnie znanych Polaków żyjących w XIX i XX wieku, których osiągnięcia, odkrycia czy wynalazki zrewolucjonizowały myśl ludzką i zmieniły postrzeganie świata.

Celem naszej odsłony projektu, dofinansowanego przez Fundację BGK im. J. K. Steczkowskiego, była popularyzacja wśród uczniów klas VII i VIII szkoły podstawowej dwóch zasłużonych dla Polski małżeństw: Kazimiery i Odona Bujwidów oraz Marii i Bolesława Wysłouchów. Uczyniliśmy poprzez zorganizowanie cyklu lekcji tematycznych pod nazwą „Dwóch galicyjskich małżeństw żywoty (prawie) równoległe – Bujwidowie i Wysłouchowie”, które poprowadził historyk Jan Bulak, doktorant Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

Światopogląd wybranych przez nas bohaterów w mniejszym lub większym stopniu ukształtowała pozytywistyczna idea postępu społecznego, która skłaniała jej orędowników do podjęcia wzmożonej pracy na rzecz rozwoju intelektualnego polskiego społeczeństwa, a także poprawy jego warunków bytowych. Można tu dostrzec analogię do powieściowego kapitana Nemo, który mrok oceanicznych głębin oświetlał reflektorem łodzi podwodnej, stanowiącej symbol determinacji nowoczesnego człowieka do odkrywania tajemnic natury.

W przeprowadzonych w październiku i listopadzie zajęciach uczestniczyło ponad 220 uczniów. Lekcje dla Szkoły Podstawowej w Zielonkach odbyły się 28 października (cztery klasy VII) i 29 października (dwie klasy VII), dla Szkoły Podstawowej w Korzkwi – 30 października i 6 listopada (dwie klasy VII i jedna VIII), dla Szkoły Podstawowej w Woli Zachariaszowskiej – 27 listopada (dwie klasy VII), zaś dla Szkoły Podstawowej w Owczarach – 30 listopada (klasa VII i VIII). W ten sposób udało się przeprowadzić w czterech różnych placówkach aż 16 lekcji tematycznych poświęconych wyżej wymienionym postaciom. Ze względu na ogłoszony na terenie Rzeczypospolitej polskiej stan epidemii i obowiązujące obostrzenia związane z nauką w formie zdalnej lekcje były prowadzone online z wykorzystaniem programu Google Meet. Zajęcia w Zielonkach Jan Bulak prowadził ze swojego komputera, a dzieci były w klasach. W pozostałych przypadkach wszyscy uczestnicy spotkań łączyli się za pośrednictwem Internetu ze swoich domów.

Podczas zajęć komunikowano się z uczniami poprzez wykład z użyciem prezentacji i pokazem fragmentu filmu edukacyjnego. Prezentacja zawierała łatwo przyswajalną treść, zdjęcia i dokumenty z epoki. W prezentacji i w wykładzie zawarto charakterystykę dziejów Polski w okresie zaborów oraz różnych koncepcji społecznych. Na tym tle szczególnie zajaśniały wyrosłe z programu pozytywistycznego postacie małżeństw Wysłouchów i Bujwidów. Uczniowie byli zaciekawieni, chętnie wchodzili w interakcję z prowadzącym zajęcia, odpowiadali na pytania, niektórzy nawet dyskutowali. Można było zaobserwować, że im mniej osób uczestniczyło w spotkaniu, tym bardziej byli zaangażowani. Ostatnia grupa niewątpliwie najwięcej wyniosła z zajęć.

Na zakończenie projektu na ręce nauczycieli zostały wręczone pamiątkowe certyfikaty uczestnictwa w projekcie oraz ulotki edukacyjne utrwalające wiedzę zdobytą w trakcie przeprowadzonych lekcji. Mają one być rozdane uczniom po powrocie do szkół.

Dzięki naszym spotkaniom siódmo- i ósmoklasiści pozyskali konkretną wiedzę historyczną z elementami nauki o krytycznym spojrzeniu na rzeczywistość i na historię (warszawska i krakowska szkoła historyczna). Niewątpliwie postacie Bujwidów i Wysłouchów są teraz rozpoznawalne wśród młodego pokolenia mieszkańców gminy Zielonki, a także poszerzyła się wiedza zieloneckiej młodzieży na temat historii Polski przełomu XIX i XX wieku. Równocześnie przekazano przesłanie wymienionych małżeństw – polskość, choć posiada wiele odcieni, jest dobrem wspólnym, bez względu na sympatie polityczne.

Jan Bulak, red. NJ