Początki biblioteki i bibliotekarstwa

Możemy przyjąć, że początki Biblioteki i bibliotekarstwa  na terenie naszej gminy sięgają XIX w.  Po wsiach rozsiane były niewielkie siedliska szlacheckie, a w nich gabinetowe dworskie biblioteczki. Przykładem takiego zbioru jest zachowany w wersji szczątkowej zabytkowy księgozbiór rodu Ślizowskich z dworu na Marszowcu  w Zielonkach. Podobne biblioteczki znajdowały się na plebaniach w Zielonkach i Korzkwi, jednak dominował w nich księgozbiór o tematyce religijnej wydany w znacznej części po łacinie, powszechnie stosowanej w kościele katolickim w tamtym okresie. Należy tu podkreślić fakt, że były to zbiory prywatne, nie udostępniane na zewnątrz szerszej grupie czytelników.

 

Możemy przyjąć, że początki Biblioteki i bibliotekarstwa  na terenie naszej gminy sięgają XIX w.  Po wsiach rozsiane były niewielkie siedliska szlacheckie, a w nich gabinetowe dworskie biblioteczki. Przykładem takiego zbioru jest zachowany w wersji szczątkowej zabytkowy księgozbiór rodu Ślizowskich z dworu na Marszowcu  w Zielonkach. Podobne biblioteczki znajdowały się na plebaniach w Zielonkach i Korzkwi, jednak dominował w nich księgozbiór o tematyce religijnej wydany w znacznej części po łacinie, powszechnie stosowanej w kościele katolickim w tamtym okresie. Należy tu podkreślić fakt, że były to zbiory prywatne, nie udostępniane na zewnątrz szerszej grupie czytelników.

Pierwsze znamiona bibliotekarstwa publicznego w gminie Zielonki wiążą się z powstaniem Kółka Rolniczego w Bibicach w latach 90 XIX w. założono w raz z nim „Czytelnię ludową”, księgozbiór ufundował ks. Jan Michalik proboszcz parafii w Zielonkach. Czytelnia ta funkcjonowała prawdopodobnie do wybuchu I wojny światowej, i była nowatorską inicjatywą społeczną w naszej okolicy jak na tamte czasy. Musimy też wziąć pod uwagę zasięg terytorialny parafii w Zielonkach pod koniec XIX w, aby to lepiej zrozumieć. Po odzyskaniu niepodległości na terenie dzisiejszej gminy Zielonki, powstaje w ok. 1926 r. skromna biblioteka w domu wójta Węgrzc pana Wojciecha Cholewickiego trzon zbiorów stanowi prywaty księgozbiór wójta. Dokładna data zorganizowania  po wojnie na terenie dzisiejszej gminy Zielonki Gminnej Biblioteki w Węgrzcach jest dziś trudna do ustalenia, prawdopodobnie było to w ostatnich miesiącach 1946 roku. Gminna biblioteka publiczna miała obsługiwać czytelników  oraz zapewniać środki finansowe na rozwój sieci bibliotek, księgozbiorów i upowszechnianie czytelnictwa na obszarze gminy, jak również miała tworzyć w miarę potrzeb mieszkańców filie  i punkty biblioteczne, tym samym umożliwiając szerszy dostęp do księgozbioru i informacji. Zadaniem biblioteki gminnej była również współpraca ze wszystkimi instytucjami służącymi upowszechnianiu kultury działającymi na obszarze gminy. Księgozbiór stanowiły woluminy z przydziału centralnego, a następnie zakupy z kwot budżetowych Powiatowej Biblioteki w Krakowie. Po reformie administracyjnej kraju z dnia 25 września 1954 roku, która powołała gromadzkie rady narodowe, biblioteka zmieniła nazwę na Gromadzką Bibliotekę Publiczną w Węgrzcach. Z dniem 1 listopada 1954 roku powierzono obowiązki kierownika Biblioteki Gromadzkiej w Węgrzcach z siedzibą w Zielonkach Antoniemu Żyle, kierownikowi Szkoły Podstawowej w Zielonkach i tę datę uznaje się za początek istnienia zieloneckiej biblioteki publicznej. Wówczas z myślą o rozszerzeniu zasięgu czytelniczego oraz zwiększeniu i ułatwieniu dostępu do zbiorów i usług bibliotecznych jak najszerszej grupie społeczności lokalnej, utworzono dwie filie (w gromadach Zielonki i Przybysławice) które wspomagały pracę  punktów bibliotecznych, które mieściły się  we wsiach: Batowice, Bosutów, Bibice, Dziekanowice, Prusy, Raciborowice, Garlica Murowana, Trojanowice i Zielonki.

Ze względu na trudności lokalowe działalność kulturalno-oświatowa ograniczała się do organizowania lekcji bibliotecznych, głośnego czytania baśni dla najmłodszych, czytania z podziałem na role. Sporządzano wystawki książek współczesnych autorów, wystawki o tematyce rolniczej oraz gazetki okolicznościowe. Szczególnie uroczyście obchodzono w miesiącu maju Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy – świadczą o tym zapisy i zdjęcia w kronice Biblioteki. Największą grupę korzystającą z usług biblioteki stanowiły dzieci i młodzież do lat 14. Najwięcej wypożyczono literatury pięknej dla dzieci i młodzieży, najmniej literatury niebeletrystycznej. Lata dziewięćdziesiąte przyniosły szereg zmian w funkcjonowaniu Gminnej Biblioteki Publicznej w Zielonkach. W wyniku reformy samorządowej z 1990 r. przestała istnieć trzystopniowa struktura sieci bibliotecznej. Nadzór nad działalnością merytoryczną tutejszych bibliotek publicznych przejęła Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie. Instruktorzy WBP, a zwłaszcza Panie Jadwiga Nagły i Joanna Niedzielska, otoczyli tutejsze placówki biblioteczne fachową opieką. Pomoc dotyczyła między innymi organizacji zakupów książek, opracowania zbiorów, przeprowadzania skontrum, informacji prawnych oraz bieżącej działalności. Biblioteka Wojewódzka organizowała raz na kwartał spotkania szkoleniowe dla bibliotek z terenu województwa krakowskiego, ważne ze względu na podejmowaną bieżącą problematykę, a jednocześnie integrujące środowisko bibliotekarskie.

 

W 1991 r. na mocy Ustawy o samorządzie terytorialnym oraz Ustawy  o podziale zadań i kompetencji, określonych w ustawach szczegółowych pomiędzy organami gminy, a organami administracji rządowej, Gminna Biblioteka Publiczna stała się instytucją samorządową.

 

Przejęcie bibliotek przez samorządy pozytywnie wpłynęło na działalność zieloneckich  placówek. Biblioteki początkowo działały w strukturze organizacyjnej Gminnego Ośrodka Kultury (GOK), utworzonego w 1992 r. którego pierwszym kierownikiem była pani Danuta Sanetra. Następnie po reorganizacji włączono je do Samorządowego Ośrodka Kultury w Zielonkach (SOK), funkcję kierownika pełniła pani Grażyna Skotnicka. Kolejna reorganizacja przeprowadzona w 2001 r. doprowadziła do powstania Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji w Zielonkach (CKPiR) z siedzibą w Hali Sportowej, pełniącą obowiązki dyrektora pozostała pani Grażyna Skotnicka, a po niej w 2005 r. przejął tę funkcję pan Marek Płachta. Taki stan rzeczy trwał blisko 18 lat, kiedy to 2 października 2008 r. Rada Gminy Zielonki podjęła uchwałę nr XXIII/62/2008 w sprawie wydzielenia ze struktur CKPiR w Zielonkach z dniem 1 stycznia 2009 r. nowej instytucji kultury o nazwie Biblioteka Publiczna w Zielonkach  Pierwszym kierownikiem niezależnej gminnej biblioteki wraz z filiami w Węgrzcach i Przybysławicach został pan Mariusz Zieliński.

 

 

Poniżej prezentujemy fotografie pamiątkowe dotyczące Biblioteki w Węgrzcach z 1998 r.

 

Tutaj od lewej: wójt Marek Nawara, Sołtys Węgrzc Józef Gajoch, bibliotekarz Anna Gzyl

06.10.1998 poświęcenie Biblioteki w Węgrzcach, ks. wikariusz Grzegorz Łopatka

Radny z Zielonek Józef Firek, Ks. wikariusz Grzegorz Łopatka,

06.10.1998, poświęcenie Biblioteki w Węgrzcach, od lewej: Joanna Niedzielska, Anna Gzyl, Teresa Szczerbińska instruktorki z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej  w Krakowie

 

Na fototografii Grażyna Skotnicka kierownik SOK, Sołtys Węgrzc Józef Gajoch, Wojciech Karwat pracownik SOK.